Michał Slezkin, Jacek Świdziński – POKÓJ

Wystawa w intrygujący sposób łączy dwa projekty: grę „Państwo” Michała Slezkina i głośny ostatnio komiks Jacka Świdzińskiego pt. „Festiwal”.

Wspólną prezentację autorskich projektów Michała Slezkina i Jacka Świdzińskiego kuratorka wystawy Agata Smalcerz tytułuje pojęciem używanym i nadużywanym w powojennej Polsce, państwie – podobnie jak inne państwa bloku wschodniego – uzależnionym od ZSRR. Był to okres nazywany „zimną wojną” (1947–1991), okres światowych napięć, rywalizacji ideologicznej, politycznej, gospodarczej i wojskowej pomiędzy ZSRR i blokiem wschodnim a demokratycznym, „niekomunistycznym” światem zachodnim.

Agata Smalcerz:
„Państwo” to rozgrywająca się na wielu płaszczyznach i w różnych kontekstach czasowych gra, rozpoczęta w roku 1947 przez 15-letniego Bohdana Slezkina, ojca artysty, i grupę jego kolegów z Liceum Stefana Batorego w Warszawie, m.in. Jerzego Siewierskiego, Leszka Szymańskiego i Tadeusza Strumffa, późniejszych założycieli i redaktorów czasopisma „Współczesność”, kontynuowana w latach 70. XX wieku z synem Michałem oraz Jerzym Siewierskim i jego synem Wojciechem. Zabawa ta polegała na tworzeniu fikcyjnych bytów politycznych i rozgrywaniu oficjalnych oraz nieoficjalnych relacji między nimi. Świadectwem tej działalności jest zestaw figurek tworzących społeczeństwa wymyślonych Państw oraz zbiór dokumentów archiwalnych, będących uniwersalną parodią oficjalnej polityki.

„Festiwal” to najsłynniejszy ostatnio polski komiks autorstwa Jacka Świdzińskiego, nagrodzony w tym roku Paszportem „Polityki” w kategorii Książka. W przeciwieństwie do fikcyjnych bytów „Państwa” – „Festiwal” opiera się na faktycznie zorganizowanym w 1955 roku w Warszawie V Międzynarodowym Festiwalu Młodzieży i Studentów, w którym wzięło udział ok. 30 tysięcy młodych ludzi ze 114 państw, w tym z krajów kapitalistycznych i krajów Trzeciego Świata, oraz ok. 150 tysięcy delegatów z Polski. Festiwal przyczynił się w znacznym stopniu do wydarzeń października 1956 roku. Autor komiksu oparł scenariusz „Festiwalu” na archiwach, wykorzystując w poszczególnych scenkach faktyczne wydarzenia festiwalowe.

Wystawa łączy trójwymiarowe kompozycje Michała Slezkina, prezentujące poszczególne rytuały dyplomatyczne oraz wybrane scenki komiksu „Festiwal” z bogatym archiwum zebranym przez Jacka Świdzińskiego, dokumentującym jego inspiracje. Widzowie zostaną także zaproszeni do udziału w grze w „Państwa”, w której mogą wykorzystać postacie z jednego lub drugiego archiwum albo też stworzyć własne kompozycje.

Jacek Świdziński:
„Festiwal” zostanie na wystawie rozłożony na części pierwsze w komiksowo-kolażowej kompozycji ujawniającej jego źródła. Będzie można przeczytać wybrane historie i zobaczyć zdjęcia oraz inne obrazy, które inspirowały mnie do konkretnych scen – zobaczyć co i jak pozmieniałem, co i jak opowiedziałem wiernie i z czego wynikają niektóre rozwiązania wizualne lub narracyjne.
Ale przede wszystkim „Festiwal” będzie zderzony z grą „Państwo”, którą 77 lat temu zaczął Bohdan Slezkin z kolegami z liceum (m.in. Jerzym Siewierskim, Leszkiem Szymańskim i Tadeuszem Strumffem). Zbuntowani nastolatkowie w 1947 roku wymyślili coś w rodzaju gry RPG polegającej na prowadzeniu stosunków dyplomatycznych między wymyślonymi krajami. Każdy gracz wycinał z kartonu pięciocentymetrowe postaci, które reprezentowały różnych typowych obywateli ich państw (polityków, mundurowych, szpiegów, przestępców, eleganckie damy itp.). Gracze spotykali się w swoich mieszkaniach, rozkładali ludziki a następnie wymieniali noty dyplomatyczne. Czasami rozgrywka kończyła się zajęciem łazienki przez obce wojska lub potajemnym zainstalowaniem szpiega między książkami na regale. W grze, oczywiście, odbijały się ówczesne realia polityczne, ale nie tylko. To zapis ekscentrycznej pasji / nudy / lęków / aspiracji / temperamentów artystycznych / poczucia humoru / zmieniających się wyobrażeń i wiele, wiele więcej. Bohdan Slezkin grał do lat 70., ale Michał dba o to, żeby „Państwo” nadal się rozwijało.
Dodatkowo to wszystko wygląda bardzo komiksowo, a ojciec Michała spokojnie mógłby być jednym z rysowników „Kapitana Żbika”.
Z Michałem zetknęła nas kuratorka wystawy, Agata Smalcerz, która chce pokazać nasze spojrzenia na historię, nasz warsztat i miniaturowe gry z polityką i historią, obecne zarówno w „Państwie”, jak i „Festiwalu”.
W każdym razie ja tak rozumiem tę wystawę!

Michał Slezkin (ur. 1960) – twórca obrazów olejnych na płótnie, wielkoformatowych prac na papierach, rysunków w formie dzienników, rzeźb, obiektów wielowymiarowych w żywicach syntetycznych, instalacji z wykorzystaniem rzeczywistości realnej i nierealnej, gier analogowych i sieciowych. Zajmuje się również projektami konceptualnymi, sięgając po nowe techniki.
Studiował w warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych, dyplom z grafiki i plakatu uzyskał w pracowni Macieja Urbańca (1989).
Wystawiał swoje prace na kilkudziesięciu wystawach indywidulanych i zbiorowych, ostatnio były to m.in.: 46. Biennale Malarstwa Bielska Jesień 2023 (2023, Galeria Bielska BWA, Bielsko Biała); „Dziwny Ogród”, w ramach Fringe Warszawa ( 2023, Inne Towarzystwo, Warszawa); „Sezon w piekle”, 11. Wystawa Kuratorska Bielskiej Jesieni 2022 (2022, Galeria Bielska BWA, Bielsko-Biała); „Borderline”, wystawa główna, Triennale Rysunku Wrocław 2019 (2019, Muzeum Współczesne, Wrocław); „Le Bord des Mondes”, Palais de Tokyo, (2015, Paryż).
Fot. Szymon Rogiński

Jacek Świdziński (ur. 1988) – twórca komiksów, kulturoznawca, członek grupy Maszin.
Autor siedmiu albumów komiksowych, za które uzyskał wiele nagród, w tym m.in Paszport „Polityki” w kategorii Książka za „Festiwal” (2023) oraz – także za „Festiwal” – nagrodę dla najlepszego polskiego albumu komiksowego na Międzynarodowym Festiwalu Komiksu w Łodzi (2023).
Jako autor komiksów współpracował m.in. z „Przekrojem”, pismem „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej”, Zachętą – Narodową Galerią Sztuki, Muzeum Narodowym w Krakowie, Festiwalem Warszawska Jesień, Off Festivalem, Klubem Komediowym, Teatrem Wielkim – Operą Narodową. Jest komiksowym felietonistą internetowego magazynu o kulturze „Dwutygodnik.com”.
Uczestnik kilkunastu wystaw zbiorowych, m.in.:
2023 – „Anatomia komiksu” (ekspozycja stała Centrum Komiksu i Narracji Interaktywnej EC1, Łódź)
2016 – „Nowe ilustracje” (Galeria Arsenał, Białystok); „Sztylety węże i płatki róż” (Bunkier Sztuki, Kraków; „Magma. La Bande Dessinée Polonaise contemporaine” (Lieu d’Europe, Strasbourg)
2015 – „Mój kraj taki piękny. Polski komiks o polskiej rzeczywistości” (Galeria Miejska Arsenał, Poznań).
Fot. Justyna Solnicka

Autorami scenografii wystawy są Ewa Świdzińska i Michał Slezkin.

Na wystawie prezentowane są filmy:

Jacek Świdziński – Festiwal, 45’52”
realizacja: Julia Ogińska, Galeria Bielska BWA, 2024
Michał Slezkin – Państwo. Gra z archiwum, 4’35”
realizacja: Grzegorz Wierzchowski „Wierzchu”, Galeria Pictogram, Warszawa, 2013
Michał Slezkin – Państwo. Gra z archiwum, 35’00”
realizacja: Julia Ogińska, Galeria Bielska BWA, 2024

___________________________________________________________________