Michał Kliś – Plakaty
Autor tych plakatów istnieje poprzez wyjątkową siłę wyrazu nadawanego kreowanym znakom. W Willi Sixta wystawa plakatów Michała Klisia w 80. rocznicę urodziny artysty.
W Willi Sixta w sobotę 13 września 2025 roku, dokładnie w dniu 80. rocznicy urodzin artysty, uroczyście otwarta zostanie wystawa plakatów prof. Michała Klisia, uznanego grafika, plakacisty, malarza, nauczyciela akademickiego, rektora pierwszej kadencji Akademii Sztuk Pięknych w Katowicach. Wystawa będzie prezentowała wybór najciekawszych dzieł z bogatego zbioru 250 plakatów, jakie do Kolekcji Sztuki Galerii Bielskiej BWA Michał Kliś podarował w 2024 roku.
Wyboru dokonała Agata Smalcerz, kuratorka wystawy.
Wystawę można zwiedzać już od 29 sierpnia 2025 roku.
Dar Michała Klisia dla Galerii Bielskiej BWA, to zbiór plakatów liczący 250 tytułów stworzonych w latach 1976–2024 w różnych technikach poligraficznych: offsecie, sitodruku i druku cyfrowego, a także odbitek wykonanych ręcznie, o wymiarach głównie 100 x 70 cm. Kolekcja ta obejmuje plakaty zaprojektowane do wydarzeń w dziedzinie kultury i prezentacji sztuk wizualnych odbywających się w Bielsku-Białej, regionie, ale też w całej Polsce, a także dzieła o tematyce papieskiej, muzycznej, literackiej, filmowej, społecznej, sportowej, propagandowe i rocznicowe. Wiele wybitnych projektów artysty związanych jest z cyklicznymi wydarzeniami artystycznymi; takimi jak Międzynarodowy Festiwal Sztuki Lalkarskiej, organizowany przez Teatr Lalek Banialuka czy też Tydzień Kultury Beskidzkiej organizowany przez Regionalny Ośrodek Kultury w Bielsku-Białej. Michał Kliś jest też autorem wielu plakatów Ogólnopolskiej Wystawy Malarstwa Bielska Jesień w Galerii Bielskiej BWA, poprzedniczki obecnego Biennale Malarstwa Bielska Jesień.
O autorze plakatów powiedzieli:
prof. Włodzimierz Dreszer:
Autor tych plakatów istnieje poprzez wyjątkową siłę wyrazu nadawanego kreowanym znakom. Ślady gestów zakotwiczone w kulturze europejskiej przywodzą myśl o japońskiej precyzji w dokonywaniu zaskakujących syntez. (…) W wyniku takiej syntezy powstaje otwartość interpretacyjna. Oznacza to, że plakat nie jest wyłącznie komunikatem ani zapowiedzią. Jego wyraz, wyznaczony szerokim zakresem semantycznym zbudowanej syntezy, otwiera umysł widza, podsuwając mu coraz to inne zakresy odniesień, przeżyć i zrozumień rzeczywistości. Tym samym dzieło żyje strumieniem nieustannie nowych, indywidualnych interpretacji wyznaczanych osobowością i aktualnym stanem umysłu odbiorcy. Tym samym prace Michała Klisia zaprzeczają poglądowi, że plakat powinien przekazywać całą swoją treść w jednym spojrzeniu. Przeciwnie, zbudowane przez artystę syntezy prowokują umysł do aktywności na różnych obszarach znaczeniowych. (Włodzimierz Dreszer, „O plakatach Michała Klisia”, Poznań, 8.06.2024 [w:] „Restart”. Kwartalnik ASP, nr 14 lato 2024, fragment)
prof. Stanisław Rodziński:
To co wydaje mi się niezwykle istotne, to rodzaj prywatnego języka jakim posługuje się artysta, to co można by nazwać charakterem jego pisma.
Okazuje się więc, że robiąc plakaty nie musi się wyszukiwać za każdym razem formy, która również za każdym razem mówi i informuje o innej treści. Charakter pisma Michała Klisia, to wypracowany przez lata język, w którym kolor, światło, sposób kształtowania litery, ale i skrót myślowy, żart, ale i patos czy przenikliwa refleksja – budowane są służąc treści, ale nie ulegając jej. (Michał Kliś, „Plakat”, Galeria Sztuki Współczesnej BWA w Katowicach, 2024, fragment tekstu w katalogu wystawy)
prof. Tadeusz Sławek:
Na swój sposób dzieło sztuki, jakim jest plakat, anonsuje samo siebie i dopiero poprzez to zapowiada to, co odbywa się w świecie zewnętrznym. Trzeba zatem odróżnić to, co jest W plakacie i to, co jest NA plakacie. (…) Przyjrzyjmy się wspaniałemu rysunkowi plakatu do spektaklu MetamorfozyTeatru ¾ Zusno, czy równie imponującemu rysunkowi plakatu dla 16. Biennale Plakatu Polskiego w Katowicach. Jednoznaczność kształtu wydarzenia przygotowywanego przez określoną i nazwaną grupę ludzi zderza się z przed-kształtem rysunku, tajemnicą kreski. Nie wiemy, czy ptak wzlatuje, czy też uchwycony został w locie nurkującym; nie wiemy zresztą, czy ptak jest w istocie ptakiem, czy też uskrzydloną dłonią rysującego, za której sprawą odsłania się sekret tego, co przed- i między-kształtne.
(Tadeusz Sławek, „Metamorfoza i kaligrafia. Nad plakatami Michała Klisia” [w] Michał Kliś „Plakat”, Bielsko-Biała: Quest Art Publishers 2023, fragment wprowadzenia)
prof. Stanisław Wieczorek:
Michał Kliś czuje ducha polskiej szkoły plakatu. Aby to zrozumieć, proszę obejrzeć plakaty niekwestionowanych mistrzów polskiej szkoły: Henryka Tomaszewskiego, Jana Lenicy, Waldemara Świerzego, Mieczysława Wasilewskiego. Każdy z tych artystów jest inny i bardzo trudno doszukać się podobieństw. Mimo tego mają coś wspólnego, coś co ich łączy. Gdy oglądam plakaty Michała Klisia nie mam wątpliwości – to ta sama szkoła. Michał Kliś rozumie, jaka rolę w tej twórczości odgrywa celna riposta, świadome nadepnięcie na odcisk i odwaga, rezygnacja z pochlebstwa. (Michał Kliś, „Plakat”, Galeria Sztuki Współczesnej BWA w Katowicach, 2024, fragment tekstu)
prof. Ryszard Otręba:
Dwa kryteria dominują w plakatach Klisia — wybitna wartość artystyczna, stylistyką zbliżona do polskiej szkoły plakatu (nazwanej tak przez Waltera Herdega, wydawcy pisma Graphis) oraz wartość użytkowa. (…) Prostota i intensywność tworzonego znaku posiadają podobne cechy do tych, które wyznaczane są przez znaki drogowe. Michał Kliś używa dużych kontrastów, by wywołać natychmiastowy efekt emocjonalny u odbiorcy. Przykładem może być lapidarna kompozycja, odczytywana jednym rzutem oka, posiadająca siłę syntezy, gwarantująca zapamiętanie. Takie cechy ilustruje m.in. plakat pt. Wrzesień 1939. Kompozycja zbudowana z płaskich czarno-białych sylwet (czytaj: wierzb kojarzonych z polskim pejzażem), ze skromną mogiłą zasugerowaną leżącym krzyżem. Obraz narysowany pospiesznie, posiadający cechę szkicu, staje się niemal prywatnym, kameralnym przekazem. Podobne działanie zastosował w plakacie Nie lękajcie się, zrealizowanym w kilku wersjach kolorystycznych. To jego specyficzny temperament na odczucie świata. Niezwykle pracowity, nie znosi marnotrawstwa czasu. (Ryszard Otręba, „Sposób myślenia” [w] Michał Kliś „Znak i Ślad”, Katowice 2014, fragment tekstu)
Zdzisław Schubert:
Przy wyraźnej dominacji ekspresyjnego temperamentu malarza w dorobku plakatowym Klisia, potrafi on, gdy temat tego wymaga, skoncentrować się na bardzo syntetycznej formie znaku graficznego, jak choćby w plakacie 16. Biennale Plakatu Polskiego (1999), do wystawy poplenerowej W poszukiwaniu Sacrum (1991), a także w całej serii plakatów z motywem papieża Jana Pawła II jako pielgrzyma. Do tej kategorii należy zaliczyć także wyjątkowy swym dosadnym kształtem tak formalnym, jak i znaczeniowym plakat do sztuki Bułhakowa Mieszkanie Zojki dla Teatru Polskiego w Bielsku-Białej (1987), jeden z najciekawszych w dorobku grafika. Za ową ulotność i poetyckie niedookreślenie cenię też bardzo Szkice z Becketta (2000) i jeden z serii plakatów Teatr Ulicy z trzema zaledwie zasygnalizowanymi postaciami. W tym krótkim omówieniu, dalekim od wyczerpania tematu, chciałbym na koniec podkreślić bardzo osobiste podejście autora do projektowanych przez siebie dzieł. Widać, ile serca wkłada w swoje projekty, które dzięki temu nabierają charakteru humanistycznego przesłania. Znając jego ogromne zaangażowanie w sprawy katowickiej ASP, a także w Biennale Plakatu Polskiego zadaję sobie pytanie, kiedy Kliś znajdował czas na zaprojektowanie tak imponującej liczby plakatów. To kolejna tajemnica, którą skrywają jego plakaty. (Zdzisław Schubert, „Michał Kliś – Projektant – Artysta” [w] Michał Kliś „Znak i Ślad”, Katowice 2014, fragment tekstu)
Michał Kliś z urodzinową refleksją:
Jak to się zaczęło?
Lata, które mijają ,stają się
Śladami na papierze, płótnie i metalu
– tak czytam ten czas dzisiaj.
Miejsce, które mnie uformowało, to rozległa kraina spod Małego Beskidu
wcinająca się w koryto Bartoszowskiego strumienia, który swoją
krystaliczną wodą ożywiał Habdasową Rolę.
Tak pozostaje to miejsce w mojej pamięci.
Dzisiaj spoglądam z okna pracowni, z 11 piętra, na moje miasto Bielsko
– z urodzenia – i dalej, w kierunku moich łodygowskich pól i lasów,
gdzie to widzenie świata sztuki pojawiło się z mocą i siłą,
z marzeniem, by móc rysować i malować.
To marzenie się spełniło.
Na zdjęciu: Michał Kliś na balkonie swojej pracowni
na 11 piętrze bielskiego bloku, fot. Małgorzata Kliś
prof. zw. Michał Marian Kliś – grafik, plakacista, malarz, nauczyciel akademicki, rektor pierwszej kadencji Akademii Sztuk Pięknych w Katowicach.
Urodzony 13 września 1945 roku w Bielsku-Białej. Łodygowianin. Absolwent bielskiego Państwowego Liceum Sztuk Plastycznych (1964). Studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, na Wydziale Grafiki w Katowicach w latach 1969–1974; dyplom główny w Pracowni Plakatu prof. Tadeusza Grabowskiego, dodatkowy z projektowania książki u prof. Stanisława Kluski oraz z malarstwa u prof. Andrzeja S. Kowalskiego. Studia z zakresu grafiki warsztatowej u profesorów Andrzeja Pietscha, Wojciecha Krzywobłockiego i Stanisława Gawrona. W 2000 roku otrzymał tytuł profesora zwyczajnego. Od 1974 roku był nauczycielem akademickim.
Przez całe zawodowe życie związany z katowickim Wydziałem Grafiki Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Po usamodzielnieniu katowickiego wydziału w 2001 roku – był pierwszym rektorem Akademii Sztuk Pięknych w Katowicach (2001–2002) oraz rektorem kadencji 2002–2005. Do 2018 roku prowadził Międzykierunkową Pracownię Projektowania Plakatu oraz Pracownię Projektowania Alternatywnego w Akademii Sztuk Pięknych w Katowicach. Od 2018 roku prowadził zajęcia z komunikacji wizualnej i podstaw projektowania plastycznego na kierunku Architektura Wnętrz w Bielskiej Wyższej Szkole im. J. Tyszkiewicza w Bielsku-Białej. Pracę ze studentami w Pracowni Komunikacji Wizualnej BWS im. J. Tyszkiewicza zakończył w lutym 2023 roku.
Przez wiele lat był współuczestnikiem organizacji Biennale Plakatu Polskiego w Katowicach, by w 2019 roku przyjąć obowiązki Przewodniczącego Biennale Plakatu Polskiego po prof. Tadeuszu Grabowskim.
Brał udział w ponad 150 wystawach w kraju i za granicą: m.in. w Międzynarodowym Biennale Plakatu
w Warszawie, międzynarodowych wystawach w Lahti, Brnie, Trnawie, Ogaki, Tojamie, Tokio, Osnabrück, Paryżu, Ningbo, Korei i Meksyku; Biennale Plakatu Polskiego w Katowicach i Międzynarodowym Biennale Plakatu Teatralnego w Rzeszowie; Międzynarodowym Triennale Grafiki XYLON w Winterthur oraz wystawach w Brukseli, Genewie, Fryburgu, Olsztynie, Jeleniej Górze, Bielsku-Białej i Katowicach.
Otrzymał Srebrny Medal na Międzynarodowym Biennale Grafiki Projektowej Brno 1996, Złote Medale
na Biennale Plakatu Polskiego Katowice 1987 i 2001. Laureat nagród, m.in.: I Nagrody Marszałek Senatu Alicji Grześkowiak za plakat na 20-lecie pontyfikatu Ojca Świętego, I nagrody w Ogólnopolskim Konkursie Zamkniętym na logo Konferencji Ministrów Spraw Zagranicznych, III nagrody na Międzynarodowym Triennale Plakatu Teatralnego Sofia 2001. Autor logo Aqua w Bielsku-Białej (1992), województwa śląskiego (2001), Europejskiego Centrum Solidarności (2008). Jest również laureatem Nagrody Prezydenta Miasta Katowice 2001, Nagrody Prezydenta Miasta Bielska-Białej Ikar 2001, Nagrody im. Wojciecha Korfantego – Katowice 2003, Nagrody im. Karola Miarki – Katowice 2003, nagrody ZPAP za plakat na XVIII Biennale Plakatu Polskiego – Katowice 2003, złotego medalu za plakat „Ecce Homo” (2013). W roku 2005 otrzymał Nagrodę Indywidualną Ministra Kultury za wybitne osiągnięcia artystyczne, dydaktyczne i organizacyjne oraz Medal Komisji Edukacji Narodowej za szczególne zasługi dla oświaty i wychowania, a także Srebrny Medal Zasłużony Kulturze Gloria Artis. W 2013 roku otrzymał godność Kawalera Srebrnej Laski z Czerwoną Różą przyznaną przez Towarzystwo Przyjaciół Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie.
Zasłużony dla gminy Łodygowice (2013), wpisany do Złotej Księgi Miasta Żywca 2013. Odznaczony
Krzyżem Kawalerskim OOP w 1999 roku oraz Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (2005).
Prace artysty znajdują się w zbiorach Muzeum Historycznego w Bielsku-Białej, Muzeum Plakatu w Wilanowie, Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu, Muzeum Narodowego w Gdańsku, Muzeum Narodowego w Poznaniu, Galerii Bielskiej BWA w Bielsku-Białej, Museum of Modern Art Toyama, Ogaki Museum of Art, Art Museum Lahti, ONZ New York, Musei e Gallerie Pontificie Vaticano, Royal Academy Sydney, Musée des Arts Décoratifs de Paris.
Na zdjęciu powyżej: Michał Kliś podczas wernisażu wystawy „Boże Narodzenie” w Galerii Bielskiej BWA, Klubokawiarni Aquarium, prezentującej niewielkie drzeworyty sztorcowe i linoryty, zwane przez artystę „opłatkami”; na zdjęciu z Agatą Smalcerz, 2018, fot. Ada Piekarska
Agata Smalcerz – historyczka i krytyczka sztuki, kuratorka wystaw, autorka testów o sztuce współczesnej publikowanych w ogólnopolskich tytułach i wydawnictwach, kieruje Galerią Bielską BWA w Bielsku-Białej od 2004 roku. Pierwszą dużą autorską prezentacją dzieł z Kolekcji Sztuki Galerii Bielskiej BWA w Willi Sixta, przekazanej galerii po gruntownej modernizacji w 2020 roku, była otwarta 6 listopada 2020 roku wystawa „Dla Johanne i Anny”, w której Agata Smalcerz nawiązała do historii pierwszych mieszkanek XIX-wiecznej willi. Na zdjęciu: Agata Smalcerz, fot. Paweł Sowa
______________________________________________________________________________________________________________________
W 2021 roku Galeria Bielska BWA prezentowała wystawę Michała Klisia pt. „Wyrwane z niepamięci. Malarstwo, grafika, rysunek, plakat, fotografia”, kuratorowaną przez Agatę Smalcerz.
Była to wyjątkowa autobiograficzna opowieść o sprawach ważnych dla autora – od młodzieńczych fotografii z lat 60. XX w., ukazujących dom dziadków w Łodygowicach i realia wiejskiego życia, po dojrzałą, wszechstronną twórczość.
Wystawie towarzyszył katalog będący imponującym zbiorem ponad 160 fotografii z archiwum artysty. Zdjęcia archiwalne ukazują rodzinną wieś artysty – położone u stóp Beskidu Żywieckiego Łodygowice.
W katalogu teksty o twórczości artysty pióra Agaty Smalcerz, „Powrót do utraconej krainy”; Irmy Koziny, „Nostalgia śmierci czy rozbudzanie apetytu na życie? Fotograficzne relikty z lamusa profesora Michała Klisia” oraz Teresy Dudek Bujarek, „Depozytariusz pamięci”.
Czytaj więcej o wystawie i słowa o artyście pióra Irmy Koziny, Teresy Dudek Bujarek i Agaty Smalcerz, śledź pod tekstem linki do innych wystaw Michał Klisia; posłuchaj filmowego wywiadu Krzysztofa Zygalskiego z artystą, zobacz katalog towarzyszący wystawie >>
Czytaj o artyście, zobacz prace Michała Klisia w Kolekcji Sztuki Galerii Bielskiej BWA >>
Galeria Bielska BWA, Willa Sixta (podziemie)
Wystawa dostępna od 29 sierpnia do 5 października 2025 roku
(Uwaga! Czas trwania wystawy przedłużony do 5 października)
Wernisaż: sobota, 13 września 2025, godz. 17.00 – w dniu 80. rocznicy urodzin artysty >>
kuratorka – Agata Smalcerz, współpraca: Krzysztof Morcinek
aranżacja wystawy – Krzysztof Morcinek
Dostępność
- Sala jest dostępna dla osób poruszających się na wózkach inwalidzkich.
- W sali znajdują się miejsca do siedzenia.
- W sali panuje cisza.
- Światło nie jest intensywne, w niektórych częściach sali panuje delikatny półcień.
Bielsko-Biała. Retrospektywna wystawa plakatów prof. Michała Klisia, e-teatr.pl, 15.09.2025 >>