Wystawa sztuki haptycznej umożliwia osobom niewidomym i słabowidzącym bliski, bezpośredni kontakt z dziełem. Odbiorcy widzący poszerzają swoją percepcję dzieła.
Galerie i muzea w Polsce coraz częściej przygotowują wystawy i wydarzenia z myślą o uczestnictwie w nich odbiorców, będących osobami z dysfunkcją wzroku. Oprowadzania haptyczne umożliwiają poznanie wybranych dzieł sztuki poprzez dotyk. Audiodeskrypcje czy opisy brajlowskie wprowadzają w świat narracji o genezie dzieła i akcie twórczym. Działania te dotyczą z reguły prac wybranych, czy to z kolekcji sztuki, czy ekspozycji. Wystawy, które w całości adresowane są do osób niewidomych i słabowidzących, wciąż należą do rzadkości.
Najnowszym przykładem ekspozycji, którą w pełni można percypować dotykiem, jest wystawa „Dotyk Sztuki/Touch of Art”, będąca pokłosiem Projektu Dotyk Sztuki/Touch of Art, zainicjowanego w 2019 roku i realizowanego przez Instytut Sztuk Pięknych Wydziału Artystycznego Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Założeniem projektu było przygotowywanie ekspozycji w pełni dostosowanej do percepcji dotykowej. Tak powstała wystawa, prezentująca dzieła sztuki haptycznej zrealizowane przez 40 artystów.
Kuratorami projektu są dr Anna Beata Barańska i dr Radosław Skóra.
Anna Beata Barańska:
Projekt Dotyk Sztuki/Touch of Art ma w swoim założeniu przybliżyć dostęp do kultury osobom niewidomym, osobom o ograniczonej percepcji wzrokowej i z niepełnosprawnościami wzroku oraz poszerzenie percepcji odbiorców widzących. (…)
Prezentowane są rzeźby, obiekty artystyczne, instalacje oraz przestrzenne obrazy malarskie. Dla osób niewidomych i niedowidzących przygotowana została ekspozycja w pełni dostępna. Wszystkie prace są dziełami sztuki haptycznej, które oddziałują na widza właściwościami materialnymi, można je dotknąć, pogłaskać, a niekiedy i przytulić. Dotyk wytwarza bardzo bliski, wręcz intymny kontakt pomiędzy dziełem a odbiorcą, pobudza zmysły oraz zachęca do rozpoznawania właściwości przedmiotów i odróżniania faktur Zwiedzanie tego typu ekspozycji ze względu na jej multisensoryczny charakter, to świetna okazja aby zanurzyć się w świecie sztuki współczesnej, odkryć ją, poczuć, posłuchać a nawet posmakować. Dla pełniejszego odbioru prac, została przygotowana dla eksponatów audiodeskrypcja, która ma za zadanie przekazać drogą słuchową werbalny opis treści wizualnych osobom niewidomym i słabowidzącym.
Dla odbiorców widzących zmysłem dominującym do odbioru sztuki jest wzrok i na co dzień w galerii czy muzeum nie mają możliwości swobodnego dotykania dzieł. Ekspozycja projektu Dotyk Sztuki/Touch of Art daje możliwość powiązania zmysłu wzroku i dotyku, a tym samym percepcji poszerzonej. Wrażenia wzrokowe które determinują poznanie pracy, uzupełniane są dotykiem, a nierzadko też i innymi zmysłami, jak: słuchu, węchu czy smaku. Wielozmysłowa percepcja pozwala nie tylko na bliższy, bardziej bezpośredni kontakt z pracą, ale też niejednokrotnie odbiorca zatrzymuje się przy niej na dłużej. Zmysł dotyku dla odbiorców widzących staje się równie ważny jak zmysł wzroku i czyni wystawę w pełni dostępną, a może też i bardziej interesującą…
Pierwsza prezentacja wystawy „Dotyk Sztuki / Touch of Art” odbyła się w Centrum Spotkania Kultur w Lublinie, w Galerii Wystaw Czasowych, w czerwcu 2023 roku.
Druga odsłona wystawy będzie miała miejsce w Galerii Bielskiej BWA w Bielsku-Białej w styczniu 2024 roku.
Anna Beata Barańska
Studia na Wydziale Artystycznym Instytutu Sztuk Pięknych UMCS w Lublinie na kierunku malarstwo (2001–2006).
W macierzystej uczelni pracuje od 2006 roku, a od 2016 prowadzi Pracownię Technologii i Technik Malarskich.
W 2016 roku uzyskała stopień doktora sztuki w dziedzinie sztuk plastycznych, w dyscyplinie sztuki piękne.
Inicjatorka i kuratorka projektu Dotyk Sztuki/Touch of Art. Głównym obszarem jej artystycznych zainteresowań jest malarstwo oraz wideo.
Brała udział w ponad 90 festiwalach i wystawach odbywających się poza granicami kraju i w ponad 70 w Polsce; laureatka kilkunastu nagród i wyróżnień.
Radosław Skóra
Ukończył Wydział Artystyczny Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
w Lublinie (2003). W 2020 roku obronił doktorat w Akademii
Sztuk Pięknych w Warszawie. Adiunkt w Zakładzie Rzeźby i Ceramiki
na Wydziale Artystycznym UMCS w Lublinie.
Działalność artystyczna w zakresie rzeźby
tradycyjnej, monumentalnej i małej formy rzeźbiarskiej.
Jest autorem czterech wystaw indywidualnych;
brał udział w 19 wystawach zbiorowych.
__________
Artystki i artyści uczestniczący w wystawie:
Małgorzata Bałdyga-Nowakowska, Anna Beata Barańska, Dorota Banaszek, Oliwia Beszczyńska, Piotr Butkiewicz, Magda Maria Chomiak, Mariusz Drzewiński, Dominika Gacka, Małgorzata Gorzelewska-Namiota, Klaudia Górska, Piotr Gryz, Anna Gwiazda, Jarosław Hulbój, Agnieszka Jankowska, Blanka Jaworska, Hubert Krawczyk, Tomasz Krzpiet, Alicja Kupiec, Konrad Kuźniewski, Agnieszka Łakoma, Kamil Łata, Małgorzata Łojko, Magdalena Mańkowska, Marek Mazanowski, Ewa Niesterowicz, Marcin Noga, Kamila Osowicz, Sławomir Plewko, Kamil Siczek, Radosław Skóra, Katarzyna Sienkiewicz, Piotr Sobiesiak, Aleksandra Sojak-Borodo, Zbigniew Stanuch, Magdalena Stecka, Elwira Sztetner, Natalia Ślizowska, Piotr Zieleniak.
Pod tym linkiem można znaleźć nazwisko i krótkie bio artysty, zdjęcie pracy oraz audiodeskrypację pracy>>
„Dotyk Sztuki / Touch of Art”
Galeria Bielska BWA, sala górna, Bielsko-Biała, ul. 3 Maja 11
19 stycznia – 25 lutego 2024
wernisaż wystawy: piątek, 19 stycznia 2024, godz. 18.00
godz. 17.00 – otwarte oprowadzanie kuratorskie
kuratorzy projektu: dr Anna Beata Barańska, dr Radosław Skóra
Zespół projektu:
dr hab. Bogusław Marek – tyflodydaktyk; dr Ewa Niestorowicz – tyflopedagog; dr hab. Anna Perłowska-Weiser; dr Kamil Siczek; mgr Oliwia Beszczyńska; mgr Dorota Lis; mgr Grzegorz Więcek.
Audiodeskrypcja: dr Marta Ryczkowska.
Identyfikacja wizualna projektu: dr Sławomir Plewko.
Czytaj więcej o programie oprowadzań po wystawie >>
_________
Wybrane realizacje, wystawy i wydarzenia zorganizowane w Galerii Bielskiej BWA z myślą o odbiorcach z niepełnosprawnością wzroku:
Audiodeskrypcja 40 dzieł sztuki wybranych z Kolekcji Sztuki Galerii Bielskiej BWA. Wysłuchaj >>
Oprowadzanie kuratorskie dla osób niewidomych i niedowidzących z bielskiego oddziału PZN po wystawie Agaty Agatowskiej „Dzień na Marsie”, 2017, fotorelacja Justyna Łabądź >>
Relacja filmowa z wernisażu
Realizacja filmu: Marcin Szendoł, Nowe Studio
Fotorelacja z wernisażu i oprowadzania kuratorskiego (37 zdjęć)
Fot. Krzysztof Morcinek
Fotodokumentacja ekspozycji (39 zdjęć)
Program towarzyszący
- Oprowadzanie dla rodzin z dziećmi
niedziela, 21 stycznia 2024, godz. 12.30, wstęp w cenie biletu (dzieci do lat siedmiu bezpłatnie)
Po wystawach oprowadza Ala Gocka, historyczka sztuki i edukatorka Galerii Bielskiej BWA. Podczas oprowadzania uczestnicy spróbują odpowiedzieć m.in. na pytanie: Ile kropek potrzeba do namalowania Myszki Mickey? - Oprowadzanie dla osób niewidomych
wtorek, 23 stycznia 2024, godz. 12.00, wstęp wolny
Otwarte oprowadzanie dla osób z niepełnosprawnościami wzroku. Zachęcamy również osoby indywidualne i grupy zorganizowane do umawiania się na dogodne terminy.
Czytaj więcej >> - Oprowadzanki. Z niemowlakiem na wystawę
czwartek, 25 stycznia 2024, godz. 10.00, wstęp w cenie biletu
Opiekunów z małymi dziećmi oprowadza Karolina Zięba, edukatorka Galerii Bielskiej BWA. Zapisy: edukacja@galeriabielska.pl - Srebrny horyzont sztuki
niedziela, 28 stycznia 2024, godz. 12.00, wstęp wolny
Oprowadzanie po aktualnych wystawach dedykowane seniorom. Oprowadza Ala Gocka. - Warsztaty zimowe – ferie w BWA
29 stycznia – 2 lutego 2024, godz. 12.00
Warsztaty dla dzieci i młodzieży towarzyszące aktualnym wystawom. Młodzi widzowie poznają różnorodne techniki artystyczne. Prowadzi Karolina Zięba, zapisy: edukacja@galeriabielska.pl
Istnieje również możliwość zapisania grup zorganizowanych na warsztaty w trakcie ferii, w godzinach przedpołudniowych. - Oprowadzanie w języku ukraińskim
sobota, 10 lutego 2024, godz. 14.30, wstęp wolny
Po aktualnych wystawach oprowadza Julia Ogińska, fotografka, edukatorka. - Cichy poniedziałek
poniedziałek, 12 lutego 2024, godz. 16.00–18.00, wstęp wolny
Wyjątkowo w poniedziałek Galeria Bielska BWA będzie otwarta i zapewni optymalne warunki do zwiedzania dla osób w spektrum autyzmu czy wysoko wrażliwych. Wyłączone będą multimedia, zmniejszona ilość świateł. - Oprowadzanie dla osób niewidomych
środa, 14 lutego 2024, godz. 11.00, wstęp wolny
Oprowadzanie dla osób z niepełnosprawnościami wzroku dla grupy z Bielsko-Bialskiego Koła Ziemskiego Okręgu Śląskiego Polskiego Związku Niewidomych w Bielsku-Białej. Istnieje możliwość dołączenia do oprowadzania. Zachęcamy również osoby indywidualne i grupy zorganizowane do umawiania się na dogodne terminy.
Czytaj więcej >> - Oprowadzanie dla rodzin z dziećmi
niedziela, 18 lutego 2024, godz. 12.30, wstęp w cenie biletu
Spotkanie w scenerii wystawy Dotyk Sztuki, dedykowane najmłodszym widzom, pod hasłem „zwiedzanie – doświadczanie”. Oprowadza Ala Gocka.
Program może ulec zmianom.
W mediach o wystawie
- Marta Odziomek, W Galerii Bielskiej BWA powstaje wystawa prac, które można, a nawet należy dotykać, 17 stycznia 2024, Gazeta Wyborcza Katowice >>
- Sztuka, którą można dotykać, a nawet przytulić. Niezwykła wystawa w Galerii Bielskiej BWA, 21 stycznia 2024, portal bielsko.info >>
- Joanna Wieczorek-Tyc, Obraz, dotyk, 20 stycznia 2024, Radio Bielsko >>
- Bogumiła Bogusz, Dotyk sztuki – wernisaż niezwykły, 20 stycznia 2024, Lubbie.pl >>
- Monika Jaracz-Świerczyńska, W Bielsku-Białej otwarto ekspozycję, dostępną dla osób niewidomych, 20 stycznia 2024, Dziennik Zachodni >>
- Materiał w Aktualnościach TVP Katowice, 23 stycznia 2024, od 18'20" >>
- Andrzej Koenig, „Dotyk sztuki” nie tylko dla niewidomych, 24 stycznia 2024, OX.pl >>
- Sztuka dla wszystkich zmysłów, 26 stycznia 2024, portal bielsko.biala.pl >>
- Teleexpres, TVP1, wydanie 27 stycznia 2024, 8'30" – 8'55" >>
- Podcast Audycje Kulturalne, rozmowa z kuratorką Anną Beatą Barańską, 4 lutego 2024 >>
- Agnieszka Pollak-Olszowska, Na dole Aborygeni, a na górze uczta dla zmysłów. W niedzielę symboliczna opłata - foto, 21.02.2024, bielsko-biala.pl >>