POTENCJA – Teoria humoralna: quattro stagioni

Stach Szabłowski, kurator wystawy: – Co robi Potencja? Bawi się i pracuje. Zabawa jest grą ze sztuką, przede wszystkim z malarstwem. Gra jest pracą nad tworzeniem obrazów – i obrazowaniem świata.

Wspólna wystawa grupy Potencja, czyli trojga malarzy, którzy spotkali się w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych: Karoliny Jabłońskiej (dyplom 2015), Tomasza Kręcickiego (dyplom 2015) i Cyryla Polaczka (dyplom 2014). Galeria Raster w 2017 roku nazwała grupę Potencja „najbardziej obiecującą formacją malarską ostatnich lat”. Pierwsza odsłona wystawy prezentowana była w BWA Zielona Góra w 2021 roku.
Kuratorem wystawy jest Stach Szabłowski.

Stach Szabłowski:
Wiosenna Teoria humoralna: quattro stagioni jest ciągiem dalszym wystawy, którą jesienią ubiegłego roku Potencja zaprezentowała w BWA w Zielonej Górze.
Potencja to trzy tworzące malarstwo osoby, które spotkały się na ASP w Krakowie: Karolina Jabłońska (dyplom 2015), Tomasz Kręcicki (dyplom 2015) i Cyryl Polaczek (dyplom 2014). Potencja to ich wspólna pracownia. Potencja to artist-run-space, który prowadzili na krakowskim Zabłociu. Potencja to przestrzeń współpracy z innymi osobami artystycznymi. Potencja to wydawca art-zina „Łałok”, platforma projektów kuratorskich, grupa wsparcia, a okazjonalnie również zespół filmowy.
Teoria humoralna to protonaukowy koncept medyczny, zgodnie z którym zarówno ciałem jak i duszą człowieka rządzą cztery ustrojowe płyny: krew, żółć, flegma oraz czarna żółć.
Quattro stagioni to tytuł znanego cyklu koncertów skrzypcowych a także nazwa alegorycznej, wieloskładnikowej pizzy reprezentującej koło czasu biegnącego cyklicznie zgodnie z rytmem czterech pór roku.

Stając przed dylematem: wszystko albo nic, Potencja skłania się raczej ku wszystkiemu. Nie da się namalować wszystkiego. Co nie znaczy, że nie warto próbować. Artyści Potencji malują więc obrazy figuratywne i takie, które dochodzą do granic abstrakcji. Obrazy wzięte z życia i wzięte ze snów. Alegoryczne i bezpośrednie. Konceptualne i autoekspresyjne. Odwołujące się do języka kina oraz fotografii i takie, które przemawiają językiem czystego malarstwa. Przesadne i oszczędne. Autentycznie zabawne i w gruncie rzeczy dość mroczne. Obrazy na temat ziemniaków, oczu, paznokci, wypadków, filmów, jedzenia, światła i wielu innych rzeczy – a także takie, których tematem jest sam obraz. Potencja nie darmo nazywa się Potencją; malarstwo jest dla trójki artystów polem nieskończonych możliwości, z których większość się nie spełni, ale każda spełnić się może. Malarstwo jest dla Potencji jak szklanka banalnej prawdy, która jest w połowie pełna niezwykłości. W tym sensie malarstwo Potencji jest realistyczne; do złudzenia przypomina życie, którego nie naśladuje, ale któremu towarzyszy.

W zachodniej kulturze istnieją dwa podstawowe sposoby na wszystko. Jeden znajduje ostateczne spełnienie w figurze encyklopedii. Drugim wyjściem jest alegoria. Przykładem drugiego sposobu organizowania wszystkiego jest teoria humoralna. W odróżnieniu od encyklopedii, ta teoria nie próbuje odpowiedzieć na każde pytanie z osobna; obiecuje raczej jedną odpowiedź na wszystkie pytania.

Na jesieni 2021 roku Potencja pokazała w zielonogórskim BWA wystawę zakomponowaną zgodnie z zasadami teorii humoralnej. Teoria ta, choć jest córką medycyny, to pozostaje jednocześnie alegorią bardzo obrazową – i bardzo malarską. Cztery płyny ciała, krew, żółć, flegma i czarna żółć są jak farby. Są także jak afekty, które w malarstwie wyrażane są za pomocą farb, bo barwne ciecze z teorii humoralnej odpowiadają czterem podstawowym temperamentom: sangwinicznemu, cholerycznemu, flegmatycznemu i melancholicznemu. Charaktery znajdują odbicie w czterech żywiołach. A także w czterech okresach życia człowieka, od dzieciństwa, przez młodość i dojrzałość, aż po starość. I, rzecz jasna w czterech porach roku.
Dodajmy też, że w wystawie bierze udział troje malarzy, ale uczestniczących w projekcie podmiotów malarskich jest czworo. Jabłońska. Kręcicki. Polaczek. I Potencja.

W Galerii Bielskiej BWA, nie porzucając teorii humoralnej, Potencja wprowadza do gry dwie dodatkowe alegorie, pomocne zarówno w organizacji prac na wystawie, jak i w roli kluczy do ich odczytania.
Pierwszą jest pizza, bodaj najbardziej malarskie danie kuchni europejskiej. Istnieje w nim wyraźny podział na podobrazie ciasta oraz warstwę malarską, na którą składają się ingrediencje wymieszane w wielobarwną, abstrakcyjną kompozycję.
W wersji quattro stagioni, każda z ćwiartek pizzy zakomponowana jest inaczej i poświęcona innej porze roku. W ten sposób tondo pizzy staje się obrazową alegorią czasu: zegarem i kalendarzem jednocześnie.
Na wystawie w bielskim BWA, humory, które w Zielonej Górze zostały wyabstrahowane z dorobku Potencji i od siebie odseparowane, zostają na powrót zmieszane – tak jak łączy się składniki na powierzchni pizzy i tak jak afekty mieszają się w ludzkim życiu psychicznym.
Drugą alegorią wprowadzoną na scenę wystawy jest Stół. Zgodnie z humoralną zasadą czwórpodziału, wspiera się on na czterech nogach i służy jako alegoria pejzażu. Ów pejzaż to krajobraz po uczcie; stół jest zastawiony daniami z menu twórczości Potencji uzupełniającymi wybór prezentowanych na wystawie obrazów. W tym menu znajdują się między innymi filmy, wydawnictwa i artefakty powstałe w ramach interdyscyplinarnych działań grupy – a także książka „Potencja. Słownik symboli”, która powstała z chęci skatalogowania motywów, wątków i wspólnych tematów trojga artystów. Projekt graficzny „Słownika” wykonała Kaja Gliwa, treść wymyślonych przez nich haseł napisał Łukasz Zawada, a ich ilustracjami są reprodukcje obrazów, rysunków, obiektów, plakatów, zdjęć i kadrów z filmów Potencji.

Słownik Potencji można zakupić w naszym sklepie online >>

Stach Szabłowski – urodzony w 1973 roku. Historyk sztuki, kurator i krytyk, publicysta. Absolwent Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Warszawskiego. Jako kurator debiutował w 2000 roku w Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski w Warszawie Ogólnopolską Wystawą Sztuki „Scena 2000”, przygotowaną wspólnie z Ewą Gorządek – projektem skupiającym najważniejszych polskich artystów przełomu wieków. W CSW Zamek Ujazdowski realizował inne głośne wystawy, m.in. „Betonowe dziedzictwo” (2007), „Za czerwonym horyzontem” (Warszawa – Moskwa 2004–2005).
Jako krytyk i dziennikarz od wielu lat współpracuje z najważniejszymi polskimi czasopismami – od dzienników, przez tygodniki, po magazyny lifestylowe.

POTENCJA – Teoria humoralna: quattro stagioni
Karolina Jabłońska, Tomasz Kręcicki, Cyryl Polaczek

Galeria Bielska BWA
18 marca – 24 kwietnia 2022 
Kurator: Stach Szabłowski

Kalendarium wydarzeń

O wystawie w mediach

Gazeta Wyborcza Katowice, 26 marca 2022 r., Marta Odziomek, Doświadczane wzrokiem. Jakie nowe wystawy zobaczymy wkrótce w galeriach i muzeach >>
Czytaj tekst także: „Gazeta Wyborcza”, Kwartalnik Kulturalny, piątek, 25 marca 2022, str. 4

Piotr Sarzyński, „Potencja, Teoria humoralna: Quattro Stagioni”, Galeria Bielska BWA, Bielsko-Biała, do 24 kwietnia, „Polityka” nr 13, 23.03–29.03.2022, str. 73

POTENCJA | Ile pór roku ma pizza?

Pierwszy odcinek filmowego bloga Solo Show, poświęcony grupie Potencja i wystawie „Teoria humoralna: quattro stagioni”. Koncepcja i realizacja: Tomasz Szymański.

POTENCJA | Ile pór roku ma pizza?