Wrzesień 1939. Pamięć i tożsamość
Aktualne
„Widoczki” – fotografie w roli pomników historii. Rysunkowa rekonstrukcja bielskiej synagogi. Spisane historie dzieci Holocaustu.
Upamiętniając 80. rocznicę wybuchu II wojny światowej, Galeria Bielska BWA w sobotę 31 sierpnia zaprezentowała wydarzenia artystyczne przypominające wojnę, Zagładę i ich ofiary oraz tych, którzy przeżyli, mówiące o pamięci i tożsamości. W Klubokawiarni Aquarium otwarta została wystawa fotografii Patrycji Dołowy pt. „Widoczki” oraz zaprezentowana książka artystki pt. „Wrócę, gdy będziesz spała. Rozmowy z dziećmi Holocaustu”. W holu galerii zawisły rysunki zburzonej w 1939 roku synagogi, wykonane przez Zbigniewa Popadiucha; na placu obok galerii odbył się koncert muzyki żydowskiej zespołu ANASHIM.
Wystawa fotografii Patrycji Dołowy pt. „Widoczki” jest dokumentacją projektu artystki pod tym samym tytułem. Archiwalne zdjęcia – naświetlane na niewielkich gipsowych odlewach wykonanych na ciele artystki – Patrycja Dołowy zakopywała następnie w ziemi, przywołując w ten sposób pamięć miejsc, których już nie ma i pamięć o ludziach, którzy odeszli.
„Widoczki” – małe obrazki na gipsowych odlewach, mieszczące w sobie wiele drobnych historii zwykłych ludzi – są odwrotnością pomników. Zakopane w ziemi rozłożą się i przenikną w tkankę miasta. Kilka takich „widoczków” możemy zobaczyć na wystawie. Prezentowany jest także 12-minutowy film wideo dokumentujący działania performatywne Patrycji Dołowy: wykonywanie przez nią odlewów gipsowych zachowujących kształt ciała artystki, naświetlanie zdjęć, wędrówki po przestrzeni miejskiej, zakopywanie „widoczków”.
Artystka zaprezentowała także swoją najnowszą książkę pt. „Wrócę, gdy będziesz spała. Rozmowy z dziećmi Holocaustu” (Czarne 2019). Autorka zebrała i opisała historie żydowskich matek, które by ratować swoje dzieci, stawały przed tragicznymi wyborami, a także historie przybranych matek, które nie zawsze potrafiły rozstać się z ocalonymi dziećmi. Są to także wspomnienia ocalałych dzieci.
Patrycja Dołowy jest artystką multimedialną, pisarką i działaczką społeczną. Od lat zajmuje się problematyką tożsamości i pamięci. W swojej pracy bazuje na historii mówionej i świadectwach.
***
W holu galerii otwarta została niewielka wystawa rysunków będących próbą rekonstrukcji bielskiej synagogi, którą we wrześniu 1939 roku – podobnie jak dwie inne świątynie żydowskie – zniszczyli Niemcy. Autor rysunków Zbigniew Popadiuch, po konsultacjach z historykami oraz z działaczami Gminy Wyznaniowej Żydowskiej stworzył rysunkową rekonstrukcję synagogi w Bielsku, w miejscu której w 1960 roku z inicjatywy bielskiego środowiska plastycznego powstał Pawilon Wystawowy, rozbudowany w latach 80. XX wieku – obecny gmach Galerii Bielskiej BWA.
Rysunki uzupełnia obraz olejny Zbigniewa Popadiucha przedstawiający synagogę w Bielsku, wybudowaną według projektu Ludwika Schöne i Karola Korna, będącą wierną kopią synagogi w Szombathely na Węgrzech. O istnieniu świątyni pomiędzy dzisiejszymi ulicami 3 Maja i Adama Mickiewicza w Bielsku-Białej świadczy pamiątkowa tablica na ścianie Galerii Bielskiej BWA, informująca, iż Dom Modlitwy Żydowskiej stał tu w latach 1881–1939 (tablicę odsłonięto 5 września 1991 roku). Galeria Bielska BWA usytuowana jest dokładnie w miejscu dawnej synagogi.
O historii bielskiej synagogi opowiedział dr Jacek Proszyk, religioznawca, autor publikacji poświęconych historii, religii i kulturze Żydów zamieszkujących niegdyś tereny dzisiejszego Bielska-Białej i okolicy.
Zbigniew Popadiuch – malarz i rysownik amator, fotografik. Urodzony w 1955 roku w Kutnie. Mieszkaniec Bielska-Białej od 1988. Rysuje i maluje portrety znanych bielszczan; postaci z historii, jak i współczesne. Tworzy rysunki i obrazy olejne przypominające nieistniejące już miejskie budowle, m.in. zburzone w czasie II wojny światowej synagogi w Bielsku i Białej.
Wystawa Patrycji Dołowy „Widoczki” w Klubokawiarni Aquarium trwa od 31 sierpnia do 30 września 2019.
Książkę Patrycji Dołowy „Wrócę, gdy będziesz spała. Rozmowy z dziećmi Holocaustu” (Czarne 2019) można kupić także w Galerii Bielskiej BWA.
Pokaz rysunków Zbigniewa Popadiucha można oglądać do 5 września 2019.
Czytaj więcej o wystawie „Widoczki” Patrycji Dołowy oraz książce „Wrócę, gdy będziesz spała. Rozmowy z dziećmi Holocaustu” >>
Czytaj więcej o Wieczorze pamięci >>