DZIECI ŚWIATŁA. 10. Wystawa Kuratorska Bielskiej Jesieni 2018

Relacje współczesnego malarstwa w Polsce ze sztuką Andrzeja Urbanowicza – legendy śląskiego niezależnego środowiska artystycznego lat 60

Jubileuszowa edycja wystawy kuratorskiej Bielskiej Jesieni, zrealizowana została według pomysłu kuratora Stanisława Rukszy, który w swoim projekcie pt. „Dzieci światła”, nawiązał do twórczości Andrzeja Urbanowicza, charyzmatycznego artysty, od lat 60. XX wieku guru śląskiego niezależnego środowiska artystycznego.
Tytuł wystawy zaczerpnięty został z wypowiedzi Andrzeja Urbanowicza w tekście „Okazanie” (1999): „Najdosłowniej jesteśmy dziećmi światła, choć nie zawsze o tym pamiętamy. Nawet, gdy jest go całkiem niewiele, ono jest najważniejsze. Posłańcem uczuć światła jest barwa”.
Stanisław Ruksza, od lat zajmujący się twórczością Andrzeja Urbanowicza i działalnością śląskiego undergroundu, w swoim projekcie wystawy zbiorowej uwzględnił zarówno kontekst lokalności, jak i uniwersum. Andrzej Urbanowicz – związany z Katowicami, ale też z Ameryką – łączył w swej sztuce i postawie życiowej mądrość Wschodu i energię Zachodu.

Artystki i artyści:
Agnieszka Brzeżańska, Maciek Cholewa, Martyna Czech, Dominik Jałowiński, Michał Jankowski, Magda Moskwa, Izabela Ewa Ołdak, Patrycja Orzechowska, Aleka Polis, Agnieszka Polska, Marek Rachwalik, Maciek Salamon, Bartosz Zaskórski oraz Andrzej Urbanowicz (1938-2011).

____________________________________________________________________________________

Wystawa zbiorowa pt. „Dzieci światła” poświęcona jest wybranym zjawiskom w polskiej sztuce współczesnej odnoszącym się do twórczości Andrzeja Urbanowicza (1938–2011), artysty o niebagatelnym wpływie na rozwój sztuki, działającego w Katowicach przez pół wieku, od początku lat 60. XX wieku (z przerwą na pobyt w USA w latach 1978–1991). Słynna katowicka pracownia na poddaszu kamienicy przy ulicy Piastowskiej 1, którą artysta stworzył wraz ze swoją żoną, znakomitą malarką Urszulą Broll, była nieformalnym centrum życia artystycznego śląskich intelektualistów. Charyzmatyczna osobowość Andrzeja Urbanowicza koncentrowała wokół niego artystów z różnych dziedzin: malarstwa, rzeźby, poezji, teatru i muzyki, literatów i filozofów. Ożywczy klimat wpływał na powstawanie ugrupowań artystycznych czy też nieformalnych związków twórczych.

Stanisław Ruksza - kurator:
10. Wystawa Kuratorska Bielskiej Jesieni 2018 podejmuje się ukazania relacji współczesnego malarstwa w Polsce ze sztuką Andrzeja Urbanowicza.
Andrzej Urbanowicz (1930-2011) jest jednym z legendarnych artystów, których obecność w historii polskiej sztuki jest właśnie przywracana. Malarz w swojej twórczości swobodnie i poza wszelkimi konwenansami czerpał inspirację ze sztuki art brut, surrealizmu, malarstwa materii, pop-artu czy sztuki psychodelicznej. Urbanowicz współtworzył środowisko polskiego undergroundu w czasach PRL-u, będąc współzałożycielem legendarnej Grupy Oneiron, znanej też jako Liga Spostrzeżeń Duchowych (LSD). Słynna katowicka pracownia na poddaszu kamienicy przy ulicy Piastowskiej 1, którą artysta stworzył wraz ze swoją żoną, malarką Urszulą Broll, była nieformalnym centrum życia artystycznego śląskich intelektualistów. Charyzmatyczna osobowość Andrzeja Urbanowicza koncentrowała wokół niego artystów z różnych dziedzin, a ożywczy klimat wpływał na powstawanie ugrupowań artystycznych czy też nieformalnych związków twórczych.
Twórczość Andrzeja Urbanowicza jest dziś inspiracją dla wielu artystów, bądź jego postawa zbiega się z niektórymi zjawiskami w sztuce. Tym samym na wystawie „Dzieci światła" podkreślona zostanie ciągłość wybranych wątków w polskim malarstwie.
Tytułowe „Dzieci światła" zostały zaczerpnięte z tekstu Andrzeja Urbanowicza: „Najdosłowniej jesteśmy dziećmi światła, choć nie zawsze o tym pamiętamy. Nawet, gdy jest go całkiem niewiele, ono jest najważniejsze. Posłańcem uczuć światła jest barwa". Światło to witalizm (splendor solis), ale i buntownicza wiedza (lux).
Wystawa nie rości sobie jednak pretensji do obiektywnej diagnozy stanu współczesnego malarstwa, nie jest jej zadaniem tworzenie i udowadnianie chwilowego kierunku na użytek krytyki artystycznej. Traktuje medium malarstwa raczej ikonicznie niż technicznie, podkreślając ewentualnie jego energetyczną moc.
Przedstawia reprezentatywny wybór najważniejszych prac Urbanowicza z okresu psychodelicznego lat 70., słynne „Czarne karty" kręgu Oneiron, czy rzadko pokazywany, ale kultowy cykl „Chaosu świętość niewyczerpalna", zestawiony z dziełami zaproszonych artystów, autonomicznie współtworzących ostateczny kształt wydarzenia.

Wystawa „Dzieci światła" pomyślana jest jako witalne spotkanie ujawniające różne napięcia egzystencjalne. Andrzeja Urbanowicza cechował, jak mawiał, „brak umiaru we wszystkim". W ślad za tym, w sensie znaczeniowym, wystawa afirmatywnie traktuje o paradoksach między potrzebą seksualności a koniecznością śmierci, o obsesyjnym nienasyceniu, nadmiarze obrazu i przepełnieniu cierpieniem, akceptacji Chaosu, psychodelii i łasce snu, szacunku dla kiczu (zwłaszcza w dobie sztuki postinternetowej) i innych dróg poznania, żądzy narzucania rozkoszy i tortur, kolekcjonowaniu wrażeń oraz w końcu staje się sadycznym imperatywem aby „powiedzieć wszystko". Urbanowicz pisał: „chaotyczne współistnienie obrazów, w gruncie rzeczy jest jak śniony na jawie sen".
Ostatecznie, czy zamykam czy otwieram oczy, obrazy bezlitośnie się toczą...

Wystawie towarzyszyć będzie katalog zaprojektowany przez Patrycję Orzechowską, autorkę identyfikacji wizualnej wystawy, z tekstami krytycznymi m.in. Stanisława Rukszy oraz wypowiedziami artystów uczestniczących w wystawie.

Stanisław Ruksza – kurator wystaw, historyk sztuki, autor tekstów, wykładowca.
Od 2017 roku dyrektor TRAFO Trafostacji Sztuki w Szczecinie. W latach 2008–2017 dyrektor programowy CSW Kronika w Bytomiu. Studiował historię sztuki na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Obecnie wykłada w Akademii Sztuki w Szczecinie oraz gościnnie w Akademii Sztuk Pięknych w Katowicach.
Kurator wielu wystaw w kraju i za granicą, uczestnik rezydencji kuratorskich we Włoszech, USA, Francji i Czechach. W 2014 roku wybrany kuratorem roku w Polsce w rankingu magazynu „Obieg”, a także nominowany do nagrody „Gwarancje kultury 2015” w TVP Kultura w kategorii „Sztuki wizualne”.
W swoich badaniach skupia się nad związkami sztuki z przemianami społecznymi i politycznymi, zagadnieniem śmierci i zjawiskami granicznymi w sztuce współczesnej. Przez wiele lat badał zagadnienie śląskiego undergroundu artystycznego, będąc przez pewien czas asystentem Andrzeja Urbanowicza w pracowni Piastowska 1 w Katowicach.
Na zdjęciu: Stanisław Ruksza na tle prac Andrzeja Urbanowicza Chaosu świętość niewyczerpalna, fot. Agata Cukierska

Bartosz Zaskórski – artysta audiowizualny, ilustrator, twórca filmów i słuchowisk, muzyk, doktorant na krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych.
Mchy i porosty to jednoosobowy projekt Bartosza Zaskórskiego. Artysta na ogół gra smutną, elektroniczną muzykę taneczną, czasem słuchowiska opowiadające o dziwnych wsiach, których nie można opuścić. Sam pochodzi ze wsi Żytno. Wydawał w Brutażu, Recognition Records, BDTA, Pointless Geometry. Pod koniec 2018 ukażą się dwa nowe materiały, wydane nakładem Oficyny Transatlantyk oraz Kikimora Tapes.

_________________________________________________________________________________________

10. Wystawa Kuratorska Bielskiej Jesieni 2018 „Dzieci światła" prezentowana będzie w Galerii Bielskiej BWA w Bielsku-Białej od 9 listopada do 30 grudnia 2018 roku. Wstęp bezpłatny.

W programie:
Otwarcie wystawy w piątek, 9 listopada 2018:
- godz. 19.00 - oprowadzanie kuratorskie po wystawie
- godz. 20.00 - wernisaż wystawy
- godz. 21.00 - dj set Bartosz Zaskórski / Mchy i porosty – koncert muzyki elektronicznej

sobota, 10 listopada 2018, godz. 16.00
Pracownia Artysty, Katowice, ul. Piastowska 1
Spotkanie poświęcone Andrzejowi Urbanowiczowi w legendarnej Pracowni Artysty przy ul. Piastowskiej 1 w Katowicach.

Ilość miejsc ograniczona, obowiązują zapisy: m.s.borowska@gmail.com
Partnerami spotkania są Fundacja Oneiron, Muzeum Śląskie w Katowicach oraz Galeria Bielska BWA.
Czytaj więcej o spotkaniu >>

__________________________________________________________________________________

W mediach o wystawie:

Relacje/Fotorelacje/Recenzje:

Piort Policht, "Dzieci światła", Magazyn Szum 24/2019, str. 171 (pdf>>)
Agata Smalcerz, "Dzieci światła", Relacje-Interpretacje, Nr 4 (52) grudzień 2018, str. 9 (pdf>>)
Magdalena Nycz, „Dzieci światła” w BWA, tekst, fotorelacja, portal Beskidzka24 (aktualizacja 10.11.2018) >>
Magdalena Nycz, „Wystawa pełna emocji. O żądzy rozkoszy i… tortur”, „Kronika Beskidzka” nr 46/2018, 15.11.2018, str. 29 (pdf.)
PR Trójka, Radiowy Dom Kultury, w telefonicznym skrócie: Agnieszka Obszańska rozmawia z Agatą Smalcerz o wystawie „Dzieci światła”, RDK, 17.11.2018, godz. 14.09, emisja od 7'43'' do 9'24'' >>
Samuela Słoń, “Dzieci światła” w bielskim BWA, zdjęcia: Dariusz Misiuna i Samuela Słoń, portal Okultura (aktualizacja 20.11.2018) >>
Łukasz Karkoszka, Marta Odziomek, „Wystawa o artyście, który nie miał umiaru", „Gazeta Wyborcza” Katowice, Bielsko-Biała, 8-9 grudnia 2018, str. 5 (pdf)
„Dzieci światła. 10. wystawa kuratorska Bielskiej Jesieni 2018” w Galerii Bielskiej BWA, Magazynszum.pl (14.12.2018) >>

Zapowiedzi/Polecenia:
Malarska ciągłość, Orientuj się/Sztuka i życie, Notes na 6 Tygodni, nr 121, grudzień 2018, str. 36-37 (pdf)
Na Dobry Początek, Bielsko-Biała, Magazynszum.pl (aktualizacja 5.11.2018) >>
Twórczość Urbanowicza motywem przewodnim wystawy w Bielsku-Białej, Katowice.tvp.pl. serwis PAP (aktualizacja 29.10.2018) >>
Marek Szafrański/ szf/itm, "Twórczość Urbanowicza motywem przewodnim wystawy w Bielsku-Białej", portal Dzieje.pl (aktualizacja 29.10.2018) >>
Ikona polskiego undergroundu z niezwykłą wystawą, serwis PAP, portal PropertyDesign (aktualizacja 29.10.2018) >>
Dzieci Światła 10. Wystawa Kuratorska Bielskiej Jesieni, Sztuki wizualne/Wydarzenia, portal O.pl (aktualizacja 7.11.2018) >>
Dzieci światła --10. Wystawa Kuratorska Bielskiej Jesieni 2018, Wydarzenia, portal Artinfo.pl >>
Saatchi. Global Gallery Guide, Galeria Bielska BWA, Dzieci światła. 10. Wystawa Kuratorska Bielskiej Jesieni 2018 >>
Marta Odziomek, Jesień w muzeach i galeriach sztuki. Wystawy, na które warto rezerwować czas, Katowice.wyborcza.pl (aktualizacja 23.08.2018) >>
"Sztuka ze...sztuki", Kronika Beskidzka, 8.11.2018, str. 36, (pdf.>>)

________________________________________________________________________________

Projekt „Dzieci światła”, jako czwarty w osiemnastoletniej historii wystaw kuratorskich Bielskiej Jesieni, realizowany jest przez kuratora zaproszonego przez Galerię Bielską BWA do organizacji wystawy. Sześciokrotnie galeria ogłaszała konkurs na scenariusz wystawy, prezentując następnie najciekawszy zgłoszony projekt.
Czytaj więcej o wystawach kuratorskich >>