Drzewo. Drewno. Materiał czy świętość?

W programie projektu m.in. wystawy rzeźby w drewnie, plener rzeźbiarski i panel dyskusyjny o roli drzew.

Głównymi wydarzeniami przedsięwzięcia realizowanego przez Galerię Bielską BWA pod nazwą Drzewo. Drewno. Materiał czy świętość? są wystawy współczesnej rzeźby w drewnie autorstwa Józka Nowaka i Marcina Rząsy. Dla obu artystów drewno jest wyłącznym materiałem rzeźbiarskim. Obaj tworzą całe postaci ludzkie z jednego kawałka drewna, lecz sposób ich potraktowania jest odmienny. W programie wiele wydarzeń związanych z rolą drewna, jako materiału naturalnego, bliskiego człowiekowi, ale także miejscem drzew w ekosystemie i koniecznością ich ochrony.
Pomysłodawczynią i kuratorką projektu jest Agata Smalcerz.

Agata Smalcerz, kuratorka projektu „Drzewo. Drewno. Materiał czy świętość?”:
Naszym celem jest zwrócenie uwagi na drewno – materiał rzeźbiarski, który przez artystów traktowany jest jako materiał „z duszą”. Wynika to stąd, że drewno było kiedyś żywym drzewem, a drzewo jest ważną częścią ekosystemu, którego znaczenie jest coraz bardziej dostrzegane, nie tylko przez ekologów, ale zwykłych mieszkańców. Najtrudniej jest zrozumieć, jak ważne są drzewa dla ludzi – urzędnikom, politykom, decydentom. Wycinanie drzew w miastach, wycinanie lasów wciąż przyspiesza, a świadomość ekologiczna w tym zakresie ciągle nie jest powszechna. Na szczęście wiele się zmienia i należy optymistycznie zakładać, że człowiek na czas zrozumie, że wiele zależy od niego.
Drzewa w różnych kulturach były traktowane tak, jakby miały boski pierwiastek: święte gaje u Prasłowian, średniowieczne ogrody klasztorne odzwierciedlające porządek świata. Czczone jako siedziba bóstwa w kulturach pierwotnych. Współcześnie podziwiamy stare drzewa, mamy do nich wielki szacunek – te najstarsze na świecie mają po kilka tysięcy lat, w Polsce – ponad tysiąc lat. Są starsze niż nasze cywilizacje, nasze kultury, które wydają nam się rozwinięte i długotrwałe.
Martwe drzewo nie jest odpadem, staje się drewnem, jednym z najcenniejszych materiałów dostępnych ludzkości. I choć służy w różnych dziedzinach życia, to użyte w sztuce staje się wyrazicielem wzniosłych idei, budzi wielkie emocje, staje się dziełem o ogromnym znaczeniu kulturotwórczym. Choć kruche i z pozoru nietrwałe, narażone na zniszczenie przez wodę i ogień, może przetrwać setki lat zachwycając kolejne pokolenia. Drewniane rzeźby mogą być polichromowane, zyskując na walorach wizualnych, ale mogą też pozostać surowe, dzięki czemu rozpoznawalny jest gatunek drzewa, widoczna jego struktura, wyczuwalny zapach.
Snycerstwo było przez wieki jedną z najważniejszych gałęzi sztuki, arcydzieła takie, jak ołtarz Wita Stwosza w Krakowie czy średniowieczne Piękne Madonny stanowią niepodważalny skarb ludzkości. Współcześnie snycerka jest domeną sztuki ludowej, lecz drewno jako materiał rzeźbiarski nadal znajduje swoich zwolenników.
Wypolerowane drewno, z rysunkiem słoi oraz kolorem charakterystycznym dla danego gatunku, stosowane jest w rzeźbie abstrakcyjnej, gdzie forma często jest tylko pretekstem do ukazania materii drewna.

Drzewo. Drewno. Materiał czy świętość?

kuratorka: Agata Smalcerz

W programie projektu:

• Wystawy rzeźby w drewnie
  Galeria Bielska BWA, ul. 3 Maja 11
  2 czerwca 2023 – 27 sierpnia 2023
  Józek Nowak – Artyści (sala górna)
  Marcin Rząsa – Cisza (sala dolna)
  wernisaże: piątek, 2 czerwca 2023, godz. 17.00
  W trakcie trwania wystaw zaplanowano warsztaty i oprowadzania, m.in. haptyczne dla osób niewidomych, z tłumaczeniem na język migowy, w języku ukraińskim, dla rodzin z dziećmi, dla seniorów. Więcej w programach towarzyszących pod opisami wystaw.
• Plener rzeźbiarski dla młodzieży
  Willa Sixta, ogród, ul. Adama Mickiewicza 24
  12–16 czerwca 2023
  prowadzenie: Marcin Rząsa
  Do udziału w plenerze galeria zaprosiła młodzież z Państwowego Liceum Sztuk Plastycznych im. Antoniego Kenara w Zakopanem i Państwowego Liceum Sztuk Plastycznych im. Juliana Fałata w Bielsku-Białej. 
  W trakcie pleneru widzowie – mieszkańcy Bielska-Białej i turyści, będą mogli obserwować proces powstawania rzeźb.
• Święto drzewa w Willi Sixta
  ul. Adama Mickiewicza 24
  piątek, 16 czerwca 2023:
  godz. 14.00 – Finał pleneru rzeźbiarskiego, prezentacja powstałych prac
  godz. 18.00 – Drzewo. Drewno. Materiał czy świętość? – panel dyskusyjny
  Panel dyskusyjny na temat roli drzew w ekosystemie i konieczności ich ochrony, ale też drewna jako materiału naturalnego, bliskiemu człowiekowi, udziałem artystów pracujących z drewnem, ekologów i urzędników odpowiedzialnych za drzewa w mieście.
  Moderatorem panelu będzie Agata Smalcerz.
  Uczestnicy:
  Marcin Rząsa – artysta rzeźbiarz; prowadzi Galerię Antoniego Rząsy w Zakopanem przy ul. Bogdańskiego 16a; przewodnik tatrzański; mieszka i pracuje w Zakopanem.
  Anna Bera – dizajnerka, rzeźbiarka, artystka wizualna, stolarka; od 2014 roku prowadzi autorskie studio i warsztat, gdzie tworzy ręcznie meble z drewna, sytuowane na pograniczu przedmiotów użytkowych i rzeźbiarskich dzieł sztuki.
  Jacek Bożek – polski działacz na rzecz ochrony środowiska, aktywista, założyciel i prezes, Klubu Gaja.
  Dariusz Gajny – inż. architekt krajobrazu, pasjonat architektury krajobrazu, propagator kultury ogrodniczej; zatrudniony w Wydziale Gospodarki Miejskiej UM w Bielsku-Białej; pełni funkcję ogrodnika miejskiego.
• Początek lata z BWA – drzwi otwarte galerii
  20–25 czerwca 2023
  Tydzień bezpłatnego wstępu do Galerii Bielskiej BWA oraz wydarzenia, m.in. oprowadzanie haptyczne i Srebrny horyzont sztuki.

Agata Smalcerz – historyczka i krytyczka sztuki, kuratorka wystaw, autorka testów o sztuce współczesnej, dyrektor Galerii Bielskiej BWA.
Absolwentka historii sztuki na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie (1988).
Autorka głośnych wystaw prezentujących sztukę kobiet (Galeria Bielska BWA 1996, 2001, 2007); a także wystaw m.in.: „Znaki Czasu” w Instytucie Polskim w Düsseldorfie (Niemcy, 2005); wystawy Śląskiej Kolekcji Sztuki Współczesnej w Galerii Arsenał w Białymstoku (2007), Natalii LL w Galerii Art New Media w Warszawie (2008).
Kuratorka wystaw przedstawiających według jej autorskiego wyboru Kolekcję Sztuki Galerii Bielskiej BWA. Wśród nich m.in. „Miejsce dla sztuki” (Koszęcin, Sala Koncertowa, 2015); „Pokaz 4.” (Galeria Bielska BWA, Bielsko-Biała 2016), „Po drugiej stronie (lustra)” (Czechy, Igława, Zlin, 2017); „Doświadczenie ciała” (Galeria BWA Gorzów Wielkopolski, 2017); „Dla Johanne i Anny” (Willa Sixta,  Bielsko-Biała, 2020); „Podwójność” (Galeria Sektor 1 w Muzeum Miasta Jaworzna, 2022).
Kuratoruje kolejnym przeglądowym wystawom w cyklu Bielski Festiwal Sztuk Wizualnych.
Jako główny organizator najstarszego w Polsce konkursu malarstwa i członek jury konkursu, stara się, by Biennale Malarstwa Bielska Jesień w Bielsku-Białej miało szeroką, nowatorską formułę.
Z Galerią Bielską BWA związana od 1992 roku; od 1 czerwca 2003 roku jej dyrektor. Jako dyrektorka Galerii Bielskiej BWA, realizowała projekt pn. „Rewitalizacja Willi Teodora Sixta w Bielsku-Białej” (2014–2020), współfinansowany z funduszy UE i krajowych.

Czytaj więcej o wystawie Józka Nowaka „Artyści” >>
Czytaj więcej o wystawie Marcina Rząsy „Cisza” >>
Czytaj o Willi Sixta i ogrodzie >>

W mediach o projekcie

Joanna Wieczorek-Tyc, Materiał czy świętość?, radiobielsko.pl, 16 czerwca 2023 >>

Łukasz Karkoszka, O drewnie i łatkach. W Galerii Bielskiej BWA dostępne są ciekawe wystawy Marcina Rząsy i Józka Nowaka, katowice.wyborcza.pl, 14.06.2023 >>

Marcin Płużek, Sześciu młodych rzeźbiarzy vs. lipowe kłody, beskidzka24.pl, 16.06.2023 >>

Zobacz relację filmową z pleneru rzeźbiarskiego

Realizacja: Marcin Szendoł