Urszula Broll – Atman znaczy Oddech

Twórczość Urszuli Broll skłania do przemyślenia relacji człowieka z naturą i metafizycznym wymiarem rzeczywistości.

Janina Hobgarska, kurator wystawy:
Twórczość Urszuli Broll wpisuje się w niemal wszystkie rozdziały powojennej polskiej sztuki. Artystka podejmowała próby włączenia się w nurt nowoczesności w jej różnych postaciach. W początkowym okresie malowała ekspresyjne portrety kobiet śląskich, martwe natury kubistyczne, pejzaże przemysłowe. Mierzyła się z awangardowymi poglądami Władysława Strzemińskiego, praktykowała efekt przypadku, badała malarską materię, dialogowała z abstrakcją i wpisywała się w oddolne ruchy artystyczne. Szukała własnej drogi na wiele sposobów. Odnalazła źródła swojej twórczości w sobie. Wykrystalizowała własny język, którym posługiwała się do końca twórczej drogi. Jego manifestacją stały się mandale. Charakterystyczne dla niej były także mistyczne przedstawienia pejzażu, lokowanego poza miejscem i czasem.

Urszula Broll urodziła się w 1930 roku w Katowicach. W 1983 roku artystka na stałe osiedliła się w Przesiece, niewielkiej wsi w centrum Karkonoszy, nieopodal Jeleniej Góry, gdzie mieszkała do końca życia. Zmarła w Przesiece w lutym 2020 roku, gdy trwały przygotowania do premierowej retrospektywnej wystawy w warszawskiej Królikarni.
Retrospektywna wystawa Urszuli Broll „Atman znaczy Oddech” prezentuje obrazy malarskie na płótnie i prace na papierze, pokazujące dorobek artystki z lat 1950–2005. Są to cykle: „Czarny Śląsk i Grupa St-53” – wczesne prace: portrety kobiet śląskich, kubistyczne przedstawienia martwych natur, pejzaże przemysłowe; „Malarstwo materii – cykl Alikwoty”; „Sztuka jako joga” – prace niejako wynikające z procesu poznawania własnej osobowości i doświadczania świata; Grupa „Oneiron” – Czarne karty (30 sztuk), jako Leksykon symboli; „Mandale” – swoiste zapisy przekazów duchowych. Prace pochodzą ze zbiorów Artystki, kolekcji Muzeum Śląskiego i Muzeum Historii Katowic w Katowicach i prywatnej kolekcji.

Katarzyna Kucharska, kuratorka premierowej wystawy w Muzeum Rzeźby im. Xawerego Dunikowskiego w Królikarni, Oddziale Muzeum Narodowego w Warszawie (2020):
Tytułowy „atman” (z sanskrytu duch, oddech) pojawił się w twórczości Broll w 1967 roku i wiąże się z działalnością słynnej katowickiej Grupy Oneiron. W pracowni, którą artystka prowadziła  z mężem Andrzejem Urbanowiczem, w latach 60. XX wieku powstało laboratorium eksperymentów duchowych i artystycznych. Dyskutowano tam o filozofii, religii, magii, okultyzmie i gnozie. Z tego czasu pochodzi zestaw tzw. „czarnych kart” – wspólne dzieło członków Grupy (Urszula Broll, Andrzej Urbanowicz, Henryk Waniek, Zygmunt Stuchlik, Antoni Halor). Każda z kart była ideogramem jednej litery alfabetu. Litera „A” drogą losowania przypadła Broll, która przypisała jej hasło Atman, a pozostali członkowie dokładali do wspólnego dzieła elementy kojarzące się im z tą literą. 
Od początków lat 70. Artystka i krąg jej przyjaciół skierowali swoje zainteresowania w stronę buddyzmu. (…)
Pod wpływem lektur i praktyk medytacyjnych rozwijała się nowa twórczość artystki. Najpełniej wyrażają ją mandale i abstrakcyjne obrazy geometryczne wykonane techniką akwareli. To one należą do jej najważniejszych i oryginalnych dokonań artystycznych. Zachwycają warsztatem, wspaniałą kolorystyką, niosą wielki ładunek energii.

Retrospektywna wystawa malarstwa Urszuli Broll (1930–2020) prezentowana była w 2020 roku w Muzeum Rzeźby im. Xawerego Dunikowskiego w Królikarni, Oddziale Muzeum Narodowego w Warszawie, kurator Katarzyna Kucharska; druga odsłona w 2021 roku w Muzeum Karkonoskim w Jeleniej Górze, kurator Janina Hobgarska. W Galerii Bielskiej BWA w Bielsku-Białej wystawa prezentowana będzie od 21 stycznia do 20 lutego 2022 roku, kurator Janina Hobgarska.
Partnerem wystawy jest Fundacja Katarzyny Kozyry.
Wystawie towarzyszy książka powstała w 2019 roku w ramach inauguracyjnej wystawy „Urszula Broll. Atman znaczy Oddech” w Muzeum Rzeźby im. Xawerego Dunikowskiego w Królikarni. Wydawcą jest Fundacja Katarzyny Kozyry.

Urszula Broll.
Urodziła się 17 marca 1930 roku w Katowicach, zmarła 17 lutego 2020 roku w Przesiece.
Studiowała w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, Filii w Katowicach
(dyplom w 1955 roku).
Współtworzyła grupę ST-53 (1953), biorąc udział we wszystkich jej wystawach.
Związana z ruchem neoawangardy i Galerią Krzywego Koła w Warszawie.
Od roku 1967 należała do Kręgu Oneiron, którego była współzałożycielką.
W latach 70. aktywnie uczestniczyła w działalności pierwszej w Polsce grupy buddyjskiej.
Od roku 1983 mieszkała pod Jelenią Górą.
Brała udział w wielu wystawach krajowych i zagranicznych.
W 2005 roku z okazji
50-lecia pracy twórczej Urszuli Broll
Biuro Wystaw Artystycznych w Jeleniej Górze
oraz Galeria Sztuki Współczesnej w Katowicach wydały obszerny katalog o jej twórczości,
który towarzyszył indywidualnym wystawom prezentowanym także w Wałbrzyskiej
Galerii Sztuki BWA Zamek Książ i Galerii Sztuki w Legnicy,
a w 2006 roku w Galerii Art NEW media w Warszawie.
Od końca lat 60. tworzy akwarele związane z życiem duchowym,
nawiązujące do indyjskich mandali, a także rysunki tuszem i obrazy olejne.
Na zdjęciu: Urszula Broll, 21.05.2017, fot. Teresa Kępowicz

Urszula Broll – Atman znaczy Oddech
Galeria Bielska BWA, 21 stycznia – 20 lutego 2022
Wernisaż: piątek, 21 stycznia 2022, godz. 18.00
Kuratorka: Janina Hobgarska

Zobacz zapowiedź wernisażu, poznaj terminy oprowadzań po wystawie dla widzów dorosłych i dzieci >>

_______________________________________________________________________________

Janina Hobgarska
Ukończyła studia humanistyczne
na Uniwersytecie Wrocławskim (1979)
oraz Wyższe Studium Fotografii
w Warszawie (1989).
W latach 1988–2017 prowadziła
jeleniogórskie Biuro Wystaw Artystycznych.
Kuratorka wielu wystaw sztuki
współczesnej, międzynarodowych i regionalnych
projektów dotyczących sztuki Karkonoszy,
autorka tekstów do katalogów wystaw
i pism artystycznych.
Pracę zawodową łączyła z fotograficzną pasją.
Należy do Związku Polskich Artystów Fotografików.
W 2014 roku odznaczona srebrnym Medalem
„Zasłużony Kulturze Gloria Artis”.
Mieszka w Jeleniej Górze.
Na zdjęciu: Janina Hobgarska w siedzibie Fundacji Katarzyny Kozyry, 2019, fot. archiwum Janiny Hobgarskiej

____________________________________________________________________________________________________________

Zobacz prace Urszuli Broll w Kolekcji Sztuki Galerii Bielskiej BWA >>
Czytaj „Wspomnienie o Urszuli Broll (1930- 2020): Niezwykły człowiek i artystka” w „Nowinach Jeleniogórskich”, 18.08.2021 >>
Czytaj więcej o artystce w Wikipedii >>

O wystawie w mediach

Artinfo.pl, wydarzenia, Urszula Broll – Atman znaczy Oddech >>

Niezlasztuka.net, Urszula Broll. Atman znaczy oddech. 21 stycznia 2022 – 20 lutego 2022 >>

Bielsko.Biala.pl, zapowiedzi, Atman znaczy Oddech >>

Bielski Rynek, CO? GDZIE? KIEDY?, Urszula Broll – Atman znaczy Oddech >>

Dzieje.pl, 22.01.2022, Marek Szafrański, Malarstwo Urszuli Broll w Galerii Bielskiej BWA >>

Dziennik Zachodni, 20 stycznia 2022, Kamil Lorańczyk, Bielsko-Biała. Atman znaczy Oddech. Wystawa Urszuli Broll w Galerii Bielskiej BWA >>

Gazeta Wyborcza Katowice, 21 stycznia 2022, Łukasz Karkoszka, Malarstwo metafizyczne Urszuli Broll-Urbanowicz w Galerii Bielskiej BWA. Wystawa od piątku. >>

Silesia Kultura, Urszula Broll „Atman znaczy Oddech” >>

Bielsko.info, "Atman znaczy Oddech" – wystawa w Galerii Bielskiej BWA, 19 stycznia 2022 >>

Notes na 6 Tygodni online, Orientuj się, redakcja NN6T, Mistycyzm śląskiego undergroundu do 20.02.2022 Bielsko-Biała >>

Restart, Kwartalnik ASP w Krakowie, nr 4 zima 2022, Urszula Broll, Atman znaczy Oddech, wystawa w Galerii Bielskiej BWA >>