Strona główna Archiwum wystaw

Jerzy Nowosielski i Stanisław Niemczyk – Spotkanie

Spotkanie wybitnego malarza i rysownika – współczesnego pisarza ikon, z architektem wizjonerem – twórcą niezwykłych kościołów.

Na wystawie „Spotkanie” zostaną zaprezentowane projekty polichromii Jerzego Nowosielskiego dla kościoła Ducha Świętego w Tychach, znajdujące się w Muzeum Miejskim w Tychach, a także inne projekty sakralne mistrza przechowywane w Muzeum Ikon w Supraślu. Twórczość Stanisława Niemczyka, jego wizjonerskie projekty kościołów, zobaczymy w postaci szkiców, rysunków i makiet, skonfrontowanych z fotografiami zrealizowanych budowli.

Agata Smalcerz, kuratorka wystawy:
W 2023 roku mija 100 lat od narodzin Jerzego Nowosielskiego. Dokładnie w rocznicę urodzin artysty, 7 stycznia 2023 roku, Galeria Bielska BWA otwiera wystawę, która poświęcona jest spotkaniu wybitnego malarza i rysownika z architektem wizjonerem, w wyniku którego powstało niezwykłe dzieło: kościół Ducha Świętego w Tychach, klejnot współczesnej architektury sakralnej. To Stanisław Niemczyk – projektując kościół, który zrewolucjonizował myślenie o przestrzeni sakralnej – był inicjatorem zaproszenia w 1982 roku Jerzego Nowosielskiego, prawosławnego malarza i profesora krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, znanego z monumentalnych malowideł w świątyniach różnych obrządków, do stworzenia programu ikonograficznego polichromii w kościele katolickim. Budynek kościoła Ducha Świętego w Tychach Żwakowie, zrealizowany w latach 1978–1982, ma formę olbrzymiego namiotu, którego ściany – pozbawione okien – wyłożone są wewnątrz surowymi deskami. Na ich powierzchni Jerzy Nowosielski osobiście namalował kilkadziesiąt przedstawień, tworzących całość – odnoszącą się do uniwersalnej symboliki chrześcijańskiej, zrozumiałej zarówno dla katolików, jak i wyznawców prawosławia.
W wydanym w 2022 roku albumie „Nowosielski na Śląsku” dr Krystyna Czerni opisuje wszystkie przedstawienia z tej świątyni, analizując ich formę i treść oraz kontekst dzieła. 
W 2023 roku, 19 września, Stanisław Niemczyk obchodziłby 80. urodziny. Genialny architekt odszedł przedwcześnie 13 maja 2019 roku, zostawiając wiele budowli świeckich o znaczących walorach architektonicznych, ale przede wszystkim kilkanaście kościołów, które są niezwykłymi realizacjami na tle współczesnej architektury sakralnej. Nie wszystkie udało się ukończyć za życia ich projektanta; wciąż trwa budowa monumentalnego kościoła pw. św. Franciszka i św. Klary wraz z klasztorem Franciszkanów w Tychach Paprocanach, rozpoczęta w 2000 roku, a także kościołów: Ojca Pio w Tychach Mąkołowcu, Jana Pawła II w Pszczynie, Chrystusa Króla Wszechświata w Rawie Mazowieckiej. Nad dalszymi pracami w tych świątyniach czuwają Anna Niemczyk-Wojtecka i Robert Wojtecki z Biura Architektonicznego „ARS Architektura”, założonego przez Stanisława Niemczyka. 
 
Kuratorka: Agata Smalcerz

Współpraca: dr Krystyna Czerni, Anna Niemczyk-Wojtecka, Krzysztof Morcinek

_____________________________________________________________________________________________________________________

W setną rocznicę urodzin Jerzego Nowosielskiego, jednego z patronów roku 2023, Culture pl przypomina postać i dorobek twórcy. W specjalnym wydaniu teksty krytyczne o twórczości Jerzego Nowosielskiego, przykłady polichromii, malarstwa, realizacji scenograficznych, architektonicznych i teatralnych, dokumentalne zdjęcia artysty i jego realizacji, wywiady, wspomnienia, mnóstwo reprodukcji.
Czytaj w Culture.pl >>
_____________________________________________________________________________________________________________________

Jerzy Nowosielski – urodzony 7 stycznia 1923 w Krakowie (zmarł 21 lutego 2011) – malarz, rysownik, scenograf, filo­zof i teolog prawosławny. Uważany za jednego z najwybit­niejszych współczesnych pisarzy ikon, przedstawianych w metafizycznych kompozycjach figuralnych i pejzażach. Działalnością pedagogiczną zajmuje się od lat 50. XX wie­ku: najpierw w PWSSP w Łodzi, a od 1962 do 1993 roku w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, gdzie prowadzi własną pracownię na Wydziale Malarstwa, kochany przez studentów i cieszący się w środowisku akademickim niezwykłym autorytetem.
W 1951 roku na zaproszenie Adama Stalony-Dobrzań­skiego realizuje wspólnie z nim polichromię cerkwi w Gródku, która rozpoczyna jego działalność z zakresie monumentalnego malarstwa sakralnego. Do najważniej­szych realizacji należą: polichromie, krzyż ołtarzowy, Droga Krzyżowa w Kościele Opatrzności Bożej w Wesołej k. Warszawy (1975–1978); Droga Krzyżowa i panneau ołta­rzowe dla k. Franciszkanów pw. Niepokalanego Poczęcia NMP na Azorach w Krakowie (1978 oraz 1999); cerkiew prawosławna pw. św. Michała w Hajnówce (1979); kościół Ducha Świętego w Tychach (1982–1987); polichromia w cerkwi unickiej pw. Zaśnięcia Matki Bożej w Lourdes (1984); projekt architektoniczny (wspólnie z Bogdanem Kotarbą) oraz polichromie cerkwi greckokatolickiej Narodzenia Przenajświętszej Bogarodzicy w Białym Borze (1992–1997); kaplica Wszystkich Świętych przy ul. Szpitalnej w Krakowie (1999).
Nowosielski regularnie wystawia, bierze udział w życiu Cerkwi i publikuje wnikliwe, teologiczne rozprawy z zakresu prawosławia i teorii sztuki. Jest laureatem wielu państwowych odznaczeń i nagród artystycznych, wśród nich m.in. tytuł doctora honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego z okazji jubileuszu 600-lecia uczelni. Od 1990 roku stale współpracuje z Galerią Andrzeja i Teresy Starmachów – czego efektem staje się założe­nie w 1996 roku Fundacji Nowosielskich, wspierają­cej rozwój sztuki współczesnej. Laureatami Nagrody Fundacji Nowosielskich byli między innymi Mirosław Bałka i Leon Tarasewicz.
Na zdjęciu: Jerzy Nowosielski podczas wernisażu swojej wystawy malarstwa w Galerii Bielskiej BWA w 1996 roku, fot. Ewa Kropek-Dominiak
Czytaj więcej o życiu i twórczości artysty w culture.pl >>

Stanisław NiemczykStanisław Niemczyk – urodzony 19 września 1943 roku w Czechowicach-Dziedzicach (zmarł 13 maja 2019) – architekt, autor budynków usługowych, mieszkalnych i sakralnych. Zasłynął jako twórca niezwykłych kościołów, które projektował całościowo, z głębokim zrozumieniem funkcji i potrzeb odbiorców – wiernych. Już pierwszy jego projekt kościoła Ducha Świętego w Tychach (1978–1982), do którego ikonografię stworzył Jerzy Nowosielski, wzbudził duże zainteresowanie swoim nowatorskim podejściem do architektury sakralnej. Za ten projekt otrzymał Nagrodę 1983 Roku Stowarzyszenia Archi­tektów Polskich. Kościół Jezusa Chrystusa Odkupiciela w Czechowicach-Dziedzicach (1995–1998) został uznany za jedną z 20 ikon architektury w Polsce wzniesionych po 1989 roku. Niezwykłe są kaplica Matki Bożej Różańcowej oraz prezbiterium i kaplica św. Dominika w kościele Dominikanów na Służewie w Warszawie (2006–2012). Bu­dowany w Tychach od 2000 roku kościół św. Franciszka z Asyżu i św. Klary, z klasztorem dla Zakonu Braci Mniej­szych oo. franciszkanów, jest porównywany do kościoła Sagrada Familia Antonio Gaudiego w Barcelonie. Jest au­torem dziesięciu ukończonych bądź nadal realizowanych kościołów lub kaplic, które często projektował bez hono­rarium. Wykładał na uczelniach (m.in. w latach 2010–2019 projektowanie architektoniczne w Bielskiej Wyższej Szkole im. J. Tyszkiewicza, gościnnie w Politechnice Warszawskiej i Politechnice Śląskiej), jednak najbardziej cenił sobie oprowadzanie – studentów lub architektów – po budowie, gdzie wyjaśniał nie tylko swoją wizję architektury, ale też głębsze podstawy myślenia o projektowaniu.
Za swoją działalność otrzymał wiele nagród, wśród nich m.in.: Nagroda Błogosławionego Brata Alberta (1988); Honorowa Nagroda SARP (1998); odznaczenie „Pro Ecclesia et Pon­tifice”, przyznane przez Jana Pawła II (2000); „Per artem ad Deum” (Przez sztukę do Boga) – medal Papieskiej Rady ds. Kultury za zasługi dla budownictwa sakralnego (2011); „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” – Brązowy Medal Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego (2013); Nagroda TOTUS Fundacji Dzieło Nowego Tysiąclecia w kategorii „Osiągnięcia w dziedzinie kultury chrześci­jańskiej” (2014); Medal 100-lecia Odzyskania Niepodle­głości nadany przez Prezesa Rady Ministrów (2019).
Na zdjęciu: Stanisław Niemczyk na placu budowy kościoła św. Franciszka i św. Klary, Tychy, 30.07.2015, fot. Agata Smalcerz
Czytaj więcej o architekcie w culture.pl >>
Więcej o Stanisławie Niemczyku na stronie galerii w tekście Agaty Smalcerz >>

Agata Smalcerz ­– historyk sztuki, kurator, dyrektor Galerii Bielskiej BWA. Absolwentka historii sztuki na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie (1988). Z Galerią Bielską BWA związana od 1992 roku – początkowo jako kurator programowy, a od 1 czerwca 2003 roku jako dyrektor. Kuratorka wystaw, autorka tekstów o sztuce współczesnej.

Jerzy Nowosielski i Stanisław Niemczyk – Spotkanie
Galeria Bielska BWA, sala dolna
7 stycznia – 3 marca 2023
Uwaga! Czas trwania wystawy został wydłużony, pierwotny termin zamknięcia: 26 lutego 2023.

Kuratorka: Agata Smalcerz
Wernisaż połączony z oprowadzaniem kuratorskim: sobota, 7 stycznia 2023, godz. 16.00

Agata Smalcerz zaprasza na wystawę, zobacz na YouTube >>

W mediach o wystawie:

___________________________________________________________________________

Program towarzyszący

Barbara Siemińska – DZIEŃ CUDÓW, Gazeta Czechowicka nr 6/2023

Tekst udostępniony dzięki uprzejmości autorki.

Barbara Siemińska – DZIEŃ CUDÓW, Gazeta Czechowicka nr 6/2023, s. 10 Barbara Siemińska – DZIEŃ CUDÓW, Gazeta Czechowicka nr 6/2023, s. 11

dr Krystyna Czerni – historyczka sztuki, najsłynniejsza biografka Jerzego Nowosielskiego, autorka wielu książek o artyście i jego twórczości, wśród nich m.in. wielokrotnie nagradzany „Nietoperz w świątyni. Biografia Jerzego Nowosielskiego” z 2012 roku.
prof. Leon Tarasewicz – jeden z najważniejszych współczesnych malarzy, przyjaciel prof. Jerzego Nowosielskiego
inż. arch. Robert Wojtecki – architekt, kontynuator wraz z żoną Anną Niemczyk-Wojtecką działalności Biura Architektonicznego „ARS Architektura” założonego przez Stanisława Niemczyka
o. Wawrzyniec Jaworski – franciszkanin, budowniczy kościoła św. Franciszka i św. Klary w Tychach.
Krzysztof Morcinek – artysta wizualny, kurator wystaw, Galeria Bielska BWA.
Ala Gocka – historyczka sztuki, przewodniczka po muzeach Amsterdamu, edukatorka w Galerii Bielskiej BWA.
Karolina Zięba – edukatorka Galerii Bielskiej BWA, absolwentka filmoznawstwa na Uniwersytecie Jagiellońskim, organizatorka wydarzeń w sferze kultury.

Zaproszenie wraz z programem towarzyszącym

PDF do pobrania

Zaproszenie wraz z programem towarzyszącym

Zaproszenie na wystawę

Na wystawę zaprasza Agata Smalcerz, kuratorka wystawy. Realizacja: Marcin Szendoł.

Jerzy Nowosielski i Stanisław Niemczyk – Spotkanie. Zaproszenie na wystawę

Fotorelacja z wernisażu (22 zdjęcia)

Ekspozycja wystawy (26 zdjęć)

Partner medialny

Patroni medialni

07.01.2023 - 03.03.2023

Miejsce ekspozycji:

Galeria Bielska BWA

Kurator wystawy:

Agata Smalcerz

Informacje dla zwiedzających

Galeria Bielska BWA ul. 3 Maja 11
poniedziałek: nieczynna
wtorek – niedziela: 10.00–18.00
Bilety, dojazd >>

Willa Sixta ul. A. Mickiewicza 24
poniedziałek: nieczynna
wtorek – niedziela: 10.00–18.00
Wstęp wolny
Dowiedz się więcej